Verder bouwen aan het recht op energie in de EU
toolkit – Nederlands
Redacteuren: Marlies Hesselman, Sergio Tirado-Herrero, Marilyn Smith, Marine Cornelis
Mede Auteurs: Íñigo Antepara, Anna Bajomi, Roberto Barrella, Umberto Cao, Souran Chatterjee, Teresa Cuerdo, Audrey Dobbins, Giovanni Frigo, Sara Fuller, Mariëlle Feenstra, João Pedro Gouveia, Rachel Guyet, Vivien Kizilcec, Breffni Lennon, Irene González Pijuán, Slavica Robić, Caitlin Robinson, Nevena Smilevska, Anaïs Varo, Hyerim Yoon, Lidija Živčič
Vertaling: Willemijn Bloem, Berta Bunjaku, Mariëlle Feenstra, Mirthe van Voorst
2025
Citaat
Toolkit recht op energie, ENGAGER (2025)
Toolkit
Deze toolkit over het recht op energie is gemaakt door het ENGAGER netwerk en met het WISE (Women in Solidatity for Energy) vertaald in verschillende Europese en migranten talen.
Samenvatting
Wereldwijd hebben miljoenen mensen geen toegang tot betrouwbare en betaalbare energie. Ook binnen Europa worstelen tientallen miljoenen huishoudens met energiearmoede – ze kunnen hun woning niet goed verwarmen of koelen en kampen met hoge energierekeningen. Ondanks het cruciale belang van energie voor gezondheid, welzijn en participatie in de samenleving, wordt energie nog niet erkend als fundamenteel mensenrecht zoals water of onderwijs dat wel zijn.
Het document pleit voor het erkennen van een recht op energie, waarbij ieder individu toegang moet hebben tot basis-energiediensten, zoals verlichting, verwarming, koken en toegang tot elektronische apparaten. Betaalbaarheid, toegang en energiedemocratie – het recht om mee te beslissen over energiebeleid – zijn de drie pijlers van dit recht. Een mensenrechtenbenadering vereist dat overheden en andere betrokken partijen deze rechten actief beschermen en realiseren.
In het kader van de Europese Green Deal en de EU-richtlijnen wordt er gewerkt aan beleidsmaatregelen tegen energiearmoede, maar de implementatie is nog ongelijk en onvoldoende. Er moet meer aandacht zijn voor kwetsbare groepen, zoals mensen met lage inkomens of gezondheidsproblemen, maar ook voor structurele discriminatie, bijvoorbeeld tegen Roma-gemeenschappen. Bovendien is het essentieel dat afsluitingen wegens betalingsproblemen verboden worden, omdat ze de situatie van kwetsbare huishoudens juist verergeren.
Een op rechten gebaseerde aanpak benadrukt het belang van minimumnormen voor energievoorziening, toegesneden op de lokale context. Initiatieven in Spanje en het Mondiale Zuiden laten zien hoe beleid kan worden afgestemd op daadwerkelijke behoeften. Transparantie, toegang tot informatie, juridische bescherming en publieke participatie zijn noodzakelijk om energiedemocratie te bevorderen en mensen in staat te stellen hun rechten op te eisen.
Het recht op energie moet dus meer zijn dan een idee: het moet vertaald worden naar wetgeving, beleid en concrete actie, met als doel een eerlijke, inclusieve energietransitie waarin niemand wordt buitengesloten.
