Gendergelijkheid en de coöperatieve energietransitie
Equity and Inclusion
“Prioritising equity, climate justice, social justice, inclusion and just transition processes can enable adaptation and ambitious mitigation actions and climate resilient development.”
IPCC 2023
Just Transition
Wat is een inclusieve en rechtvaardige energietransitie?
Een inclusieve en rechtvaardige energietransitie is een energietransitie waarin iedereen gelijkwaardig, volledige en betekenisvol kan participeren en waarin lusten en lasten rechtvaardig worden verdeeld.
Meer lezen:
- The Just Transition Mechanism
- Energiearmoede is een governance-vraagstuk
- (Hoe) kunnen we luisteren naar een stem die niet kan spreken?
- https://energeia.nl/energeia-artikel/40105320/rechtvaardigheid-als-uitdaging-voor-de-energietransitie
- Rechtvaardigheid als uitdaging voor de energietransitie
Waarom is het belangrijk om te streven naar een gender-inclusieve energietransitie?
Maakt het uit of je man of vrouw bent in de energietransitie?
We kijken naar de 3 rollen die je kan hebben in de energietransitie; consument, producent en besluitvormer. In al deze rollen zien we de ongelijkheid in de samenleving terug in de energietransitie.
Consumenten
Marielle Feenstra | 75inQ is gepromoveerd op het onderwerp “Gender Just Energy Policy” en concludeert in haar wetenschappelijke werk dat energiearmoede vrouwen onevenredig treft. Er is een inkomensongelijkheid tussen mannen en vrouwen, vrouwen worden ouder dan mannen, dus leven langer met minder inkomen, zijn oververtegenwoordigd als huurders van energie-inefficiente huizen en hebben een grotere zorgverantwoordelijkheid.
Meer lezen:
- Lees hier meer over in de recente publicatie van Mariëlle Feenstra De energietransitie laat vrouwen in de kou staan Energeia, 2023
- Women more likely to fall into energy poverty, EU Parliament warns
Producenten en besluitvorming
75inQ heeft in opdracht van Topsctor Energie onderzoek gedaan naar de participatie van vrouwen in de Nederlandse energiesector. Historisch zien we dat maximaal 22% van de werkenden in de energiesector vrouw zijn. Daarnaast zijn vrouwen ondervertegenwoordigd in besluitvormingsprocessen en in de uitvoering van de energietransitie.
Meer lezen:
Wat voor rol gender speelt in de lokale coöperatieve energietransitie?
- Energie cooperaties weerspiegelen onvoldoende de diversiteit van de samenleving
- Weinig vrouwen pakken een actieve bestuurlijke rol binnen energiecooperaties
- Veel energiecooperaties missen inclusiviteit in hun statuten, missie en visie
Meer lezen:
- Hanke, R., R. Guyet and M. Feenstra (2022) Energy Communities’ Social Role in a Just Energy Transition, in: Energy Communities; Customer-centered, Market-driven and Welfare-enhancing? eds. S. Löbbe, F. Sioshansi and D. Robinson, Academic Press Elsevier, pp.195-208 [5]
- Feenstra, M. and F. Hanke (2021) Creating an Enabling Policy Framework for Inclusive Energy Communities: a Gender Perspective, in: Renewable Energy Communities and the Low Carbon Energy Transition in Europe, eds. F. Coenen and T. Hoppe, Palgrave MacMillan[6]
- Hanke, F., R. Guyet and M. Feenstra (2021) Do renewable energy communities deliver energy justice? Exploring insights from 71 cases, in: Energy Research & Social Science, Vol. 80 (102244)[7]
- Standal, K. and M. Feenstra (2021) Engaging the public for citizens energy production in Norway: Energy narratives, opportunities and barriers for an inclusive energy transition, in: Energy transition in the Baltic Sea Region, eds. F. Karimi and M. Rodi, Routledge
- Standal, K. and M. Feenstra (2021) Gender and solar energy in India’s low-carbon energy transition, in: Research Handbook on Energy and Society, eds. J. Webb, F. Wade and M. Tingey, Elgar Handbooks in Energy, the Environment and Climate Change[9]
- Guyet, R., F. Hanke and M. Feenstra (2021) Energy communities and energy poverty: Moving towards a new social and ecological contract? ENGAGER Working Group 4, Policy Brief No. 3 https://www.engager-energy.net/wp-content/uploads/2021/03/WG4-policy-brief-March-31.pdf
Is er een verschil in besluitvorming van mannen en vrouwen?
Er zijn verschillen tussen de besluitvorming van mannen en vrouwen die te verklaren zijn vanuit onze cultuur en persoonlijke voorkeuren.. Belangrijk hier is dat verschillende perspectieven kunnen het leiden tot betere en meer inclusieve besluitvorming. Simpel gezegd; wanneer je niet aan tafel zit, wordt jouw belang vaak ook niet meegenomen in het eindresultaat.
In een energietransitie die achter de voordeur komt en participatie van alle energiegebruikers vereist, is het cruciaal om de diversiteit in de samenleving weerspiegelt te zien in de besluitvorming.
De genderbalans in de coöperatieve energietransitie
Hoe zit het met de genderbalans in de coöperatieve energietransitie?
De ruim 700 coöperaties die ons land rijk is, binden mensen op verschillende manieren aan hun activiteiten: als leden, investerende deelnemers in één of meerdere productieprojecten of als klanten voor de collectieve stroominkoop. Daarnaast bereiken de coöperaties een grotere groep met wervingscampagnes, collectieve inkoopacties, besparingsacties en andere activiteiten.
Het totale aantal actieve burgers dat deelneemt aan de energietransitie als lid van een coöperatie schatten we op 120 duizend (BRON: https://www.hieropgewekt.nl/lokale-energie-monitor-2022/burgercollectieven) echter de gender gelijkheid en diversiteit is in energiecooperaties nog ver te zoeken. Vooral hoog-opgeleide, boven-modaal verdienende, 45-jaar en oudere, witte mannen doen mee aan lokale energie-initiatieven en zij zijn over vertegenwoordigd in de bestuurskamers.
Zijn er voorbeelden van coöperaties waar de balans er wel is en wat betekent dat?
Dit is een goede vraag die nog niet onderzocht is. We pakken deze op! Een women-only energie initiatief is Windfang http://s477174211.website-start.de/ in Duitsland. Deze corporatie heeft alleen vrouwen als lid en bestaat al decenia.
Hoe is het betaalde en onbetaalde werk verdeeld?
Deze vraag hopen we op korte termijn te kunnen beantwoorden.
Betaald werk is voor vrouwen net zo belangrijk als voor mannen, maar in Nederland vervullen vrouwen vaker onbetaalde functies en zorgtaken.
Hoe komt het dat er nog steeds zo vaak witte mannen aan tafel zitten?
In het IPCC rapport dat in Maart 2023 gepubliceerd werd, wordt de rol van de verschillende generaties helder verbeeld. De generatie doe nu aan het roer zit zal zelf weinig negatieve gevolgen van de effecten van klimaatverandering ondervinden maar heeft wel ruimte voor onbetaalde arbeid.
De framing van energie en techniek leidt historisch en vandaag nog tot een ongelijke verdeling tussen mannen en vrouwen in de zogenaamd technische sectoren.
https://www.ipcc.ch/report/ar6/syr/
Hoe creëer je diversiteit in een bewonersinitiatief?
- Volg wet- en regelgeving en richtlijnen rond gender gelijkheid en inclusiviteit
- Ontwikkel, stel vast en implementeer beleid en richtlijnen met gender en inclusiviteit als cross-cutting aspect. Gebruik voorbeeldprojecten en internationale voorbeelden van door vrouwen geleide initiativen om energie cooperaties op te ztten die inclusief zijn
- Pas genderbewust taalgebruik en communicatie toe in alle niveaus en op alle levels
- Stimuleer de implementatie van mentor programma’s, coaching en netwerk opbouw van vrouwen in energie cooperaties
- Reik een gender-prijs uit aan voorbeeldprojecdten en promoot rolmodellen als inspiratie voor anderen.
- Verzamel en publiceer data voorbeelden en ervaringen rond gender-bewust beleid op zowel lokaal, nationaal als Europees niveau
- Promoot een prosumer model voor een rechtvaardige energietransitie met gelijkwaardige voordelen voor iedereen
Meer lezen:
- https://citizenenergy.academy/
- https://reddewijkaanpak.nl/
- https://www.uu.nl/en/research/urban-futures-studio/initiatives/rethinking-citizen-engagement/nieuwe-aansluitingen
- EUCENA
Klimaattransitie en ongelijkheid
Klimaat van alle kanten: Klimaattransitie en ongelijkheid
KNAW webinar
Benham Taebi, Professor of Energy & Climate Ethics
Klimaat van alle kanten: wie betaalt de kosten voor het klimaatbeleid?
KNAW webinar
Dr. Annick de Vries en Professor Suzanne Hulscher
Klimaatbeleid in Nederland
https://kalavasta.com/pages/projects/ibo_policy.html
Waar zijn ze dan wel?
Waar vind ik andere vrouwen die actief zijn in de energietransitie
Op de Powebank van 75inQ staan de profielen van 500+vrouwelijke professionals in de energietransitie/
Powerbank 75inQ
Waar vind ik vrouwen die actief zijn in de energietransitie en geinteresseerd zijn in leidingevende rollen?
75inQ
Waar en hoe kan ik zelf aan de slag?
Hoe krijgen we samen de energie-coöperatieve beweging inclusiever?
- Develop and improve participation schemes with ECs to bring citizens to the centre of decentralised energy markets. More engaged and involved people brings more power and increases the acceptance of the energy transition. [3]
- Promote prosumer model for energy just transition and benefit all genders equally. [3]
Hoe krijgen we meer vrouwen betrokken bij de (coöperatieve) energietransitie (in leidinggevende rollen)?
- Find and collaborate with feminist organisations to spread the idea and participate in feminist events and programs to recruit more FLINTA and LGBTQIA+ in ECs [3]
- Create safe spaces for all to openly voice their concerns about everything without putting them at a difficult spot. [3]
- Aim for remuneration for women or/ and diverse genders who do not have enough financial/economic resources to become a member of an energy community[3]
75inQ kennisbank
Publicaties door Marielle Feenstra, wetenschappelijk directeur 75inQ
- Hanke, R., R. Guyet and M. Feenstra (2022) Energy Communities’ Social Role in a Just Energy Transition, in: Energy Communities; Customer-centred, Market-driven and Welfare-enhancing? eds. S. Löbbe, F. Sioshansi and D. Robinson, Academic Press Elsevier, pp.195-208 [5]
- Feenstra, M. and F. Hanke (2021) Creating an Enabling Policy Framework for Inclusive Energy Communities: a Gender Perspective, in: Renewable Energy Communities and the Low Carbon Energy Transition in Europe, eds. F. Coenen and T. Hoppe, Palgrave MacMillan[6]
- Hanke, F., R. Guyet and M. Feenstra (2021) Do renewable energy communities deliver energy justice? Exploring insights from 71 cases, in: Energy Research & Social Science, Vol. 80 (102244)[7]
- [8]
- Standal, K. and M. Feenstra (2021) Engaging the public for citizens energy production in Norway: Energy narratives, opportunities and barriers for an inclusive energy transition, in: Energy transition in the Baltic Sea Region, eds. F. Karimi and M. Rodi, Routledge
- Standal, K. and M. Feenstra (2021) Gender and solar energy in India’s low-carbon energy transition, in: Research Handbook on Energy and Society, eds. J. Webb, F. Wade and M. Tingey, Elgar Handbooks in Energy, the Environment and Climate Change[9]
- Guyet, R., F. Hanke and M. Feenstra (2021) Energy communities and energy poverty: Moving towards a new social and ecological contract? ENGAGER Working Group 4, Policy Brief No. 3
Bibliografie
8. Lennon, B., Dunphy, N., & Sanvicente, E. (2019). Community acceptability and the energy transition: a citizens’ perspective. Energy, Sustainability and Society, 9. https://doi.org/10.1186/s13705-019-0218-z9. Standal, K., & Feenstra, M. (2021). Gender and solar energy in India’s low-carbon energy transition. In Research Handbook on Energy and Society. Edward Elgar Publishing. Retrieved from https://www.elgaronline.com/view/edcoll/9781839100703/9781839100703.00020.xml